Gonia is the seat of the Municipality of Nikiforos Fokas. It is situated on a hill affording a panoramic view, 11km along the old national road from Rethymnon to Chania via Atsipopoulo and Prines.
Gonia is mentioned in Venetian censuses carried out by Barozzi (1577) and Kastrofilakas (1583) and Vasilikatas (1630), as well as in the Ottoman census of 1671 and the Egyptian one of 1834. In the 1881 and 1900 censuses it is ascribed to the Municipality of Atsipopoulo, while in 1920 it is named as the seat of its own agricultural municipality; eight years later it was the seat of a community.
Today Gonia has a population of 400 and is the seat of the Municipality of Nikiforos Fokas. It is in the same ward as the village of Agios Andreas, a beautiful historic settlement containing fine examples of traditional architecture.
Τρίτη, 11 Μαΐου 2010
Καταγγελία για ιστορική αναλήθεια σε φυλλάδιο του Δήμου Νικηφόρου Φωκά
23/04/10
Για παραποίηση της ιστορικής αλήθειας σε σχέση με το χωριό Γωνιά στο ενημερωτικό φυλλάδιο του Δήμου Νικηφόρου Φωκά κάνει λόγο ο Πολιτιστικός Σύλλογος Γωνιάς. Όπως αναφέρει ο πολιτιστικός σύλλογος, διά στόματος της προέδρου του, Αναστασίας Αποστολάκη, στο φυλλάδιο αναφέρεται μία «σημαντική ανακρίβεια – ψεύδος, που θίγει την ιστορία του χωριού».
Έτσι, με επιστολή του προς τον Δήμο Νικηφόρου Φωκά ζητά την άμεση αποκατάσταση της αλήθειας.
Αναλυτικά, αναφέρεται:
«Με αφορμή το ενημερωτικό φυλλάδιο του Δήμου Νικηφόρου Φωκά, που διανέμεται σε επισκέπτες, δημότες, μαθητές και το οποίο αποσκοπεί στην παρουσίαση της τοπικής μας ιστορίας, αναδεικνύοντας τις φυσικές και άλλες ομορφιές του τόπου μας, παρατηρήθηκε εύστοχα η αναφορά μιας σημαντικής ανακρίβειας-ψεύδους, που θίγει την ιστορία του χωριού μας.
Το χωριό «Γωνιά» κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας πυρπολήθηκε δύο φορές από τον Τούρκο κατακτητή, προκαλώντας μεταξύ άλλων και την καταστροφή των μοναστηριών της Αγίας Αναστασίας και της Αγίας Ειρήνης.
Συγκεκριμένα, για το χωριό της Γωνιάς αναφέρεται στο εν λόγω φυλλάδιο ότι : «Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία πληθυσμού κατά οικογένειες, τον 19ο αιώνα είχε 6 Ελληνικές οικογένειες και 60 Τουρκικές» και σε παρένθεση αναφέρεται και η πηγή άντλησης της συγκεκριμένης πληροφορίας («Νικήστρατος Καλομενόπουλος, Αθήνα 1894»), που σημειωτέον ότι είναι η μόνη παραπομπή σε όλο το φυλλάδιο και το πιο σημαντικό εσφαλμένη και ως προς τον τρόπο χρήσης της αλλά και ως προς το περιεχόμενό της, που παραποιεί την αλήθεια της τοπικής ιστορίας της συγκεκριμένης χρονικής περιόδου για το χωριό μας.
Αν θέλαμε να εστιάσουμε στην «λεπτομέρεια», που όμως κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική, ειδικά όταν πρόκειται για ιστορικά κείμενα, θα παρατηρούσαμε εύστοχα ότι καταρχάς η ίδια η παραπομπή είναι λάθος, αφού ο συγγραφέας της βιβλιογραφικής παραπομπής αναγράφεται ως Νικήστρατος, ενώ το όνομά του είναι Νικόστρατος Καλομενόπουλος. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό που θα δυσκολέψει όποιον θέλει να αναζητήσει την πηγή της πληροφορίας. Στην αναφορά του συγγραφέα με λάθος όνομα, δεν υπάρχουν τα πλήρη στοιχεία του έργου, επομένως δεν διευκρινίζεται καν ποιο από τα τέσσερα βιβλία του Καλομενόπουλου εμπεριέχει το συγκεκριμένο στοιχείο, για να μην πούμε ότι απουσιάζουν πλήρως το έτος και ο τόπος έκδοσης, που κρίνονται αναγκαία όταν γίνεται μία παραπομπή σε έργο ενός συγγραφέα, και μάλιστα για ιστορικού περιεχομένου πληροφορίες.
Μετά από όλα αυτά θα φαινόταν «μεγάλη λεπτομέρεια» να τονίσουμε ότι οι παραπομπές έχουν τη μορφή υποσημείωσης ή σημείωσης στο τέλος κάθε έργου, όπου αναγράφεται η βιβλιογραφία με συγκεκριμένη και αυστηρή τυπολογία (βοηθητικά σας παραπέμπουμε στον Δ.Ι. ΛΟΪΖΟ και στο έργο του «Η ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΣΥΓΓΡΑΦΗ- ΕΝΑΣ ΠΡΑΚΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ», που περιέχει όλες τις οδηγίες για τη σωστή χρήση των υποσημειώσεων-παραπομπών).
Για να μπούμε λοιπόν στη μεγαλύτερη ουσία του όλου θέματος, ο Νικόστρατος Καλομενόπουλος στο έργο του «ΚΡΗΤΙΚΑ ΗΤΟΙ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΑ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΚΡΗΤΗΣ», αναφέρει στην σελίδα 207 «Το χωρίον Γωνιά, κατοικούμενον υπό 77 Ελληνικών οικογενειών». Η αναφορά επομένως του φυλλαδίου που εξέδωσε ο Δήμος ότι ο Καλομενόπουλος γράφει πως τάχα στην Γωνιά υπήρχαν 6 Ελληνικές οικογένειες και 60 Τουρκικές είναι πέρα για πέρα ψευδής και σοβαρή παραποίηση της ιστορικής αλήθειας, που θίγει το αίσθημα των κατοίκων του χωριού και ειδικά αυτών που είναι μεγαλύτερης ηλικίας, γι’ αυτό και έχει προκληθεί πραγματικά αναστάτωση.
Παρακαλούμε λοιπόν θερμά τους αρμόδιους για τέτοια θέματα στον Δήμο μας να αποκαταστήσετε την αλήθεια για την Γωνιά, που είναι έδρα του ιστορικού μας Δήμου «Νικηφόρου Φωκά» και προς βοήθειά σας, σας παραπέμπουμε ξανά στην πηγή που εσείς αναφέρεστε, ώστε να την ξαναδιαβάσετε και να κατανοήσετε την εγκυρότητα των γραφομένων μας.
Με βεβαιότητα για την συνεργασία σας, σας ευχαριστούμε εκ των προτέρων».
Αναλυτικά, αναφέρεται:
«Με αφορμή το ενημερωτικό φυλλάδιο του Δήμου Νικηφόρου Φωκά, που διανέμεται σε επισκέπτες, δημότες, μαθητές και το οποίο αποσκοπεί στην παρουσίαση της τοπικής μας ιστορίας, αναδεικνύοντας τις φυσικές και άλλες ομορφιές του τόπου μας, παρατηρήθηκε εύστοχα η αναφορά μιας σημαντικής ανακρίβειας-ψεύδους, που θίγει την ιστορία του χωριού μας.
Το χωριό «Γωνιά» κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας πυρπολήθηκε δύο φορές από τον Τούρκο κατακτητή, προκαλώντας μεταξύ άλλων και την καταστροφή των μοναστηριών της Αγίας Αναστασίας και της Αγίας Ειρήνης.
Συγκεκριμένα, για το χωριό της Γωνιάς αναφέρεται στο εν λόγω φυλλάδιο ότι : «Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία πληθυσμού κατά οικογένειες, τον 19ο αιώνα είχε 6 Ελληνικές οικογένειες και 60 Τουρκικές» και σε παρένθεση αναφέρεται και η πηγή άντλησης της συγκεκριμένης πληροφορίας («Νικήστρατος Καλομενόπουλος, Αθήνα 1894»), που σημειωτέον ότι είναι η μόνη παραπομπή σε όλο το φυλλάδιο και το πιο σημαντικό εσφαλμένη και ως προς τον τρόπο χρήσης της αλλά και ως προς το περιεχόμενό της, που παραποιεί την αλήθεια της τοπικής ιστορίας της συγκεκριμένης χρονικής περιόδου για το χωριό μας.
Αν θέλαμε να εστιάσουμε στην «λεπτομέρεια», που όμως κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική, ειδικά όταν πρόκειται για ιστορικά κείμενα, θα παρατηρούσαμε εύστοχα ότι καταρχάς η ίδια η παραπομπή είναι λάθος, αφού ο συγγραφέας της βιβλιογραφικής παραπομπής αναγράφεται ως Νικήστρατος, ενώ το όνομά του είναι Νικόστρατος Καλομενόπουλος. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό που θα δυσκολέψει όποιον θέλει να αναζητήσει την πηγή της πληροφορίας. Στην αναφορά του συγγραφέα με λάθος όνομα, δεν υπάρχουν τα πλήρη στοιχεία του έργου, επομένως δεν διευκρινίζεται καν ποιο από τα τέσσερα βιβλία του Καλομενόπουλου εμπεριέχει το συγκεκριμένο στοιχείο, για να μην πούμε ότι απουσιάζουν πλήρως το έτος και ο τόπος έκδοσης, που κρίνονται αναγκαία όταν γίνεται μία παραπομπή σε έργο ενός συγγραφέα, και μάλιστα για ιστορικού περιεχομένου πληροφορίες.
Μετά από όλα αυτά θα φαινόταν «μεγάλη λεπτομέρεια» να τονίσουμε ότι οι παραπομπές έχουν τη μορφή υποσημείωσης ή σημείωσης στο τέλος κάθε έργου, όπου αναγράφεται η βιβλιογραφία με συγκεκριμένη και αυστηρή τυπολογία (βοηθητικά σας παραπέμπουμε στον Δ.Ι. ΛΟΪΖΟ και στο έργο του «Η ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΣΥΓΓΡΑΦΗ- ΕΝΑΣ ΠΡΑΚΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ», που περιέχει όλες τις οδηγίες για τη σωστή χρήση των υποσημειώσεων-παραπομπών).
Για να μπούμε λοιπόν στη μεγαλύτερη ουσία του όλου θέματος, ο Νικόστρατος Καλομενόπουλος στο έργο του «ΚΡΗΤΙΚΑ ΗΤΟΙ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΑ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΚΡΗΤΗΣ», αναφέρει στην σελίδα 207 «Το χωρίον Γωνιά, κατοικούμενον υπό 77 Ελληνικών οικογενειών». Η αναφορά επομένως του φυλλαδίου που εξέδωσε ο Δήμος ότι ο Καλομενόπουλος γράφει πως τάχα στην Γωνιά υπήρχαν 6 Ελληνικές οικογένειες και 60 Τουρκικές είναι πέρα για πέρα ψευδής και σοβαρή παραποίηση της ιστορικής αλήθειας, που θίγει το αίσθημα των κατοίκων του χωριού και ειδικά αυτών που είναι μεγαλύτερης ηλικίας, γι’ αυτό και έχει προκληθεί πραγματικά αναστάτωση.
Παρακαλούμε λοιπόν θερμά τους αρμόδιους για τέτοια θέματα στον Δήμο μας να αποκαταστήσετε την αλήθεια για την Γωνιά, που είναι έδρα του ιστορικού μας Δήμου «Νικηφόρου Φωκά» και προς βοήθειά σας, σας παραπέμπουμε ξανά στην πηγή που εσείς αναφέρεστε, ώστε να την ξαναδιαβάσετε και να κατανοήσετε την εγκυρότητα των γραφομένων μας.
Με βεβαιότητα για την συνεργασία σας, σας ευχαριστούμε εκ των προτέρων».
******************************************************************
ΓΩΝΙΑ
Είναι κτισμένη πάνω σε λόφο με αμφιθεατρική θέα.
Αναφέρεται στις βενετσιάνικες απογραφές του Μπαρότζι(1577), του Καστροφύλακα(1583), και του Βασιλικάτα(1630), καθώς και στην τούρκικη του 1671, και την αιγυπτιακή του 1834.
Στις απογραφές του 1881, και 1900, αναφέρεται στο δήμο Ατσιπόπουλου ενώ το 1920 , αναφέρεται σαν έδρα ομώνυμου αγροτικού. δήμου, και από το 1928, σαν έδρα ομώνυμης κοινότητας.
Σήμερα η Γωνιά έχει 400 κατοίκους και είναι έδρα του δήμου Νικηφόρου Φωκά.Στο δημοτικό διαμέρισμα της Γωνιάς ανήκει και ο οικισμός του ΑΓ. ΑΝΔΡΕΑ, παλαιός και πανέμορφος οικισμός με παραδοσιακά κτίσματα.(2010)
*****************************************************************************************
Πρώτο απ' όλα τα έντυπα, το παράνομο δελτίο ειδήσεων της "Δημοκρατικής Σημαίας" του ΕΔΕΣ της Αθήνας, αναγγέλει:Οι Γερμανοί εξετέλεσαν χθες κατά τρόπον απάνθρωπον, 73 Έλληνες κρατούμενους εις το Χαϊδάρι.Μεταξύ των εκτελεσθέντων, βρίσκεται ένα αληθινό παλικάρι, ο αλησμόνητος Μανώλης Λίτινας". Η 28η Οκτωβρίου 1940, βρίσκει τον έφεδρο ανθυπολοχαγό Μανώλη Λίτινα, στην πρώτη γραμμή κάπου στο Καλπάκι,εκεί απ' όπου άρχισε η ελληνική αντεπίθεση της νίκης.Τελειώνει τον πόλεμο νικητής κι απελπισμένος.Γυρίζει στο σπίτι του,στην Αθήνα (οδός Βατατζή 60).Είναι επαγγελματίας δημοσιογράφος, δε σκέφτεται όμως να δουλέψει στον ελεγχόμενο από τις Αρχές Κατοχής, ελληνικό Τύπο.Περνάει στην Αντίσταση μπαίνοντας στον ΕΔΕΣ.
Συγκροτεί μαχητικές ομάδες,διαμορφώνει δίκτυα στρατολογίας,στέλνει μαχητές στα βουνά.Μέσα σε ανήλια υπόγεια τύπωνε τα παράνομα έντυπα της οργάνωσης.Στις αρχές Νοεμβρίου του '43, η Ειδική Ασφάλεια δολοφονεί τον συνεργάτη του, Μήτσο Γιαννακόπουλο.Ο Λίτινας μένει μόνος, πάντοτε όμως ανυποχώρητος.Ξέρει πως είναι καταδικασμένος από τα όργανα του καταχτητή. Δεν κλονίζεται, συνεχίζει.
Στις 7 Απριλίου του '44 πιάνουν τον Λίτινα μέσα στα γραφεία της Ένωσης Εφέδρων Αξιωματικών.Μεταφέρεται στα κρατητήρια της οδού Μέρλιν. Εκεί επί πέντε μήνες θα σαπίζει στην απομόνωση.Την τελευταία νύχτα βρίσκει ένα στρατσόχαρτο και γράφει δυο σημειώματα. Καθώς η κλούβα τον πηγαίνει μαζί με τους άλλους προς το Δαφνί, πετάει έξω τα σημειώματα τυλιγμένα στα μανικετόκουμπά του.
Μια υπογραφή: Μανώλης Λίτινας
Μια ημερομηνία: 8-9-44 και λίγα λόγια από τον 25χρονο:
"Πέφτουμε για τη λευτεριά. Να είστε υπερήφανοι..."
***************************************************
| O θρύλος της Αγίας Αναστασίας στο χωριό Γωνιά Νικηφόρου Φωκά Ρεθυμνης |
| Πάντα από μικρός μου άρεσε να κάθομαι κοντά σε μερακλήδες λεβέντες στοχαστικούς ηλικιωμένους χωριανούς μου και να τους ακούω . Και αυτοί με όλη τη φλόγα της ψυχής τους μου έλεγαν ιστορίες από τα παλιά χρόνια τότε που το χωριό μου στα μάτια της παιδικής μου ψυχής δεν το κατοικούσαν άνθρωποι, αλλά ήρωες γενναιοι ατρομητοι και πολύ δυνατοι . Ας γράψουμε λοιπόν αυτούς τους θρύλους τα παραμύθια τις ιστορίες πρoτού η προφορική παράδοση χαθεί στη λήθη των γενεών . Γιατί όταν φύγει και η τελευταία γενιά αυτών που γαλουχηθήκαν με ιστορίες θρύλους παραδόσεις παραμύθια (πριν η λαίλαπα της σύγχρονης εποχής απομονώσει τους ανθρώπους τον ένα από τον άλλο και κυρίως τις γενιές μεταξύ τους ) τότε ένα ανεκτίμητο κομμάτι της ταυτότητας μας θα έχει χαθεί για πάντα Η Αγιά Αναστασιά είναι μια όμορφη τοποθεσία του χωριού μου οπού παλιότερα υπήρχε το ομώνυμο γυναικείο μοναστήρι .Η προφορική παράδοση αναφέρει ότι υπήρχε και μικρός οικισμός εκει . Ένας αγαπημενος μου και πολύ ομορφος θρυλος , ίσως ο πιο ομορφος του χωριου μου είναι αυτος λοιπόν της Αγιάς Αναστασιάς του μεγαλου και πλούσιου μοναστηριού με το περίτεχνο καμπαναριό και την τεράστια καμπάνα που λίγες τόσο μεγάλες υπήρχαν στη Κρήτη . Και ήταν τόσο πλούσιο το μοναστήρι λέει η παράδοση που ήταν χρυσά τα ιερά σκευή του . Το μοναστήρι προμηθευόταν νερό από μια μεγάλη φλεγάδικη θολωτή στέρνα τόσο μεγάλη που είχε δυο καμάρες σταυρωτές ο θολός της . Αλλά τα τέλη του δέκατου ενάτου αιώνα επαναστάσεις ξεσπούσαν στη Κρήτη από άκρη σε άκρη και το μοναστήρι ήταν κέντρο επαναστατικό και συνάμα στόχος των κατακτητών . Ακούστηκε μια μέρα ότι ασκέρι αλλοθρήσκων από το Ρέθυμνο και γειτονικά τουρκοχώρια κατευθυνόταν στο μοναστήρι να το καταστρέψει. Η μεγάλη τεράστια καμπάνα οπού ο ήχος της ακουγόταν σε όλα τα γυροχώρια και τα χρυσά ιερά σκεύη ήταν τα πιο πολύτιμα αντικείμενα που είχε το μοναστήρι και δεν έπρεπε να πέσουν στα χέρια των αλλοθρήσκων . Αλλά που θα έκρυβαν την τεράστια καμπάνα και τα χρυσά ιερά σκέλη ; Και ποιος θα σήκωνε τη βαριά τεράστια καμπάνα ; Ένας χριστιανός Γωνιώτης ο Ηρακλής (Σπανουδάκης) με τεράστια δύναμη όσο οι άλλοι μαχόταν τους Τούρκους να μην πλησιάσουν στο μοναστήρι σήκωσε μόνος του την βαριά καμπάνα στα χέρια του και την έκρυψε στη θολωτή δικάμαρη στέρνα . Πήρε και τα ιερά σκεύη , τις εικόνες και ότι πολύτιμο είχε το μοναστήρι καO θρύλος της Αγίας Αναστασίας στο χωριό Γωνιά Νικηφόρου Φωκά Ρεθυμνηςι τα έκρυψε και αυτά μέσα έπειτα σκέπασε με χώμα τη στέρνα ώστε να μη φαίνεται . Νικηθήκαν τελικά οι χριστιανοί το μοναστήρι έπεσε κάηκε ξεθεμελιωθήκανε οι αποθήκες οι στάβλοι τα μαγειρεία η εκκλησιά , η περιουσία του μοιράστηκε στους αλλόθρησκους . Όμως τη μεγάλη ονομαστή καμπάνα και τα πολύτιμα χρυσά ιερά σκεύη δεν τα βρήκαν . Ακόμα μέχρι και σήμερα εκεί είναι θαμμένα στη θολωτή στέρνα με τις δυο σταυρωτές καμάρες . Αυτά περίπου λέει ο θρυλος η προφορική παράδοση όπως την άκουσα από ηλικιωμένους στο χωριό μου. Είναι ένας θρυλος που πρέπει να διαμορφώθηκε ,όπως μεταφέρετε σήμερα, στις ψυχές και στις συνειδήσεις των χωριανών μου το τελευταίο μισό του δέκατου ένατου αιώνα Τότε που η Κρήτη καιγόταν από άκρη σε άκρη στις φλόγες του Αρκαδιού. Αλλά σίγουρα είναι παλιότερος θρυλος αφού το μοναστήρι κατά μαρτυρίες καταστράφηκε από τους Τούρκους στην επανάσταση του Δασκαλογιάννη το 1770 και πιθανόν δεν ξανακτίστηκε . Χαρακτηριστική του κλίματος κείνης της εποχής είναι η μαρτυρία που βρήκα στο βιβλίο του Γιάννη Γρυντάκη << το Ρέθυμνο μεταξύ δυο επαναστάσεων 1890-1894 >> σελίδα 77 οπού περιγράφει μια επιδρομή αρματωμένων Οθωμανών στη Γωνιά . <<……οι μισοί (Οθωμανοί ) έκλεισαν τα περάσματα εξόδου και οι άλλοι μισοί μπήκαν στο χωριό αλαλάζοντας βρίζοντας και πυροβολώντας περαστικούς και παράθυρα . όσοι χριστιανοί βρεθήκαν στο χωριό -- οι περισσότεροι βρισκόταν στα χωράφια - κλείστηκαν φοβισμένοι στα σπίτια τους …..>> Αυτό το γεγονός που έλαβε χώρα περίπου τον Αύγουστο του 1890 . Ο Λ. Κρυοβρυσανάκης αναφέρει ότι το χωριό κάηκε δυο φορές την περίοδο εκείνη το 1866 και το 1897 από τους Τούρκους Μπερδεύεται ο θρυλος με τη ιστορική πραγματικότητα , το παραμύθι με τα γεγονότα , οι υπερβολές με τις πραγματικές διαστάσεις κάθε γεγονότος . Το μοναστήρι της Αγιάς Αναστασιάς υπήρχε αδιαμφισβήτητα όπως και η πολυπαινεμένη από το θρύλο θολωτή στέρνα . Αναφέρει ο Λ. Κρυοβρυσανάκης στο βιβλίο του << Κρητικός Πανδέκτης >> Ρέθυμνο 1989. για το χωριό Γωνιά και το μοναστήρι της Αγιάς Αναστασιάς: ……. επί τουρκοκρατίας ήταν το μοναδικό χριστιανικό χωριό της περιοχής γι αυτό οι Τούρκοι το έκαψαν τέσσερις φορές ( 1770,1821,1866,1897 ) …..υπήρχαν δυο κοινόβια μοναστήρια της Αγιάς Ειρήνης (15ου αιώνα ) και της Αγιάς Αναστασιάς αλλά οι Τούρκοι το 1770 τα καταστρέψανε και σκότωσαν τις καλόγριες γιατί βοηθούσαν τους επαναστάτες ……..η Αγιά Αναστασιά είναι (πλέον) ερειπωμένη . Ο πρωταγωνιστής ο Ηρακλης Σπανουδάκης ήταν επίσης πρόσωπο υπαρκτό αδιαμφισβήτητο (τα εγγόνια του και τα δισεγγόνια του ζουν στο χωριό ). Είναι θρύλος τοπικός του χωριού μου , δεν έχω διαβάσει παρόμοιους σε άλλα χωριά όπως συμβαίνει με άλλους θρύλους του χωριού μου που (παρόμοιους) έχω διαβάσει και για άλλα χωριά της Κρήτης . Όπως κάθε θρυλος είχε αλληγορική έννοια και εξυπηρετούσε ανάγκες της τότε εποχής .Αποσκοπούσε να αφυπνίσει τη εθνική και θρησκευτική συνείδηση στα δύσκολα κείνα χρόνια έδωσε κουράγιο πίστη και πεποίθηση στους καταδυναστευόμενους τότε χριστιανούς Γωνιώτες Η τεράστια καμπάνα που ακουγόταν μέχρι τις Μαδάρες σαφώς ήταν η συνείδηση εθνική και θρησκευτική των κατοίκων του χωριού μου τότε . Τα ιερά σκεύη ,χρυσά , πολύτιμα , ανεκτίμητα , ήταν τα ιδανικά της ελευθερίας της δημοκρατίας , της αξιοπρέπειας του σεβασμού του ανθρώπου και της θρησκείας , είναι ιδανικά ανεκτίμητα πολύτιμα πανάρχαια πανελλήνια που αντανακλούν την ταυτότητα του έθνους μας Η τεράστια θολωτή σταυρωτή στέρνα η τόσο παινεμένη που προκαλούσε θαυμασμό και ήταν ευλογημένη , αφήνει η προφορική παράδοση να φανεί ότι ίσως είναι θεόκτιστη και γι αυτό αθάνατη , μικρή πηγή (φλέβα ) την τροφοδοτούσε νερό όλο το χρόνο αντιπροσώπευε στον θρυλο την ίδια την ψυχή του ελληνισμού (συνυφασμένη και άρεικτα δεμένη με τη ελληνική γη) που παρόλες τις δυσκολίες τις καταστροφές την σκλαβιά είναι πάντα τόσο μεγάλη και αναλλοίωτη . Ο θρυλος εκφράζει λοιπόν όλη την πίστη και τη πεποίθηση των υπόδουλων κατατρεγμένων χωριανών μου τότε ότι ακόμα και αν οι Τούρκοι κατεστρεφαν τις περιουσίες τις εκκλησίες όμως την συνείδηση τους (η μεγάλη καμπάνα ) και τα ιερά και όσια τα ιδανικά τους (τα χρυσά ιερά σκεύη ) δεν μπορούσαν να τα καταστρέψουν διότι ήταν κρυμμένα βαθιά ασφαλή σε μια τεράστια θολωτή σταυρωτή στέρνα (στην ψυχή τους ). ( Σ.σ δική μου ερμηνεία ) Και πάντα βρισκόταν ένας Έλληνας ένας Ηρακλης (σαφώς η επιλογή του ονόματος στο θρυλο δεν είναι τυχαία ) με τεράστια δύναμη ( ο Ηρακλης Σπανουδακης στην ιστορία μας ) που σήκωνε με σιγουριά όλο το βάρος της ταυτότητας των Ελλήνων . Σημειώσεις 1. Για τον Ηρακλή Σπανουδακη θα γράψω μόλις βρω επιπλέον πληροφορίες γι αυτόν .μια χαρακτηριστική μαρτυρία γι αυτόν αναφέρει ότι στη μάχη της Καστελοχαλλεπας το 1897 όπου έλαβαν μέρος όλοι οι άνδρες του χωριου μου άρπαξε από τους Τούρκους τον Ασιγωνιώτη παπά που τον είχαν σκοτώσει και τον μετέφερε στους ώμους του στο χωριό για να μην σκυλεψουν οι Τούρκοι το σώμα του .( διήγηση Πέτρου Ανδρουλιδακη Νοέμβριος 2006) 2. Η προφορική παράδοση στο χωριό μου αφήνει να φανεί ότι η στέρνα δεν έχει ακόμα ανοιχτεί από τότε και τα ιερά κειμήλια είναι ακόμα θαμμένα μέσα της . 3. Από το εκκλησιά της Αγιάς Αναστασιάς είχαν μείνει οι τοίχοι και το ιερό όρθιοι όμως την δεκαετία του 1980 ο ιδιοκτήτης του χωραφιού τα γκρέμισε με μπουλντόζα . Σήμερα υπάρχουν μια τσιμεντένια πλάκα στο πάτωμα με σκουριασμένα μπετοσίδερα να προεξέχουν στις γωνιές και ένα μικρό προσκυνητάρι που θυμίζει ότι κάποτε υπήρχε σε αυτό το τόπο μοναστήρι . Θα χαρώ πολύ και θα παρακαλούσα όποιος έχει επιπλέον πληροφορίες η διαφορετικές εκδοχές γι αυτόν τον θρυλο να επικοινωνήσει μαζί μου και Τέλος θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους σχεδόν τους χωριανούς μου ( που είναι και οι πραγματικοί συγγραφείς αυτού του κειμένου ) που πρόθυμα μου εξιστορούν ότι ξερόυν η ότι θυμούνται από τις παλιές ιστορίες και θρύλους του χωριου μου . για τη συγγραφή αυτού του κειμένου Χρήστος Φραγκιαδάκης οικονομολόγος |
[Ακολουθεί ένα απόσπασμα από την εφημερίδα "ΡΕΘΥΜΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ" (23 Δεκεμβρίου 2009)
Γύρω στο Νοέμβριο του 2010 με αφορμή το παρακάτω δημοσίευμα,ξεκινήσε ο πολιτιστικός σύλλογος Γωνιάς μια διαδικτυακή επικοινωνία με τα μέλη του παρακάτω συλλόγου για την ανεύρεση κοινής ιστορίας. Ελπίζουμε και σε μια συνάντηση στο μέλλον.]
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ 
ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ «ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΙ ΑΛΕΞΙΟΣ ΚΑΛΛΕΡΓΗΣ»
Από τη Γωνιά του Ρεθύμνου η καταγωγή των Καλλέργηδων της Μάνης Γνωριμία με τρεις ακόμα επίλεκτους γόνους της ιστορικής οικογένειας
Τετάρτη, 23 Δεκεμβρίου 2009 - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΕΥΑ ΛΑΔΙΑ
Ειλικρινά μας συγκίνησε το ενδιαφέρον των αναγνωστών μας για τους Καλλέργηδες της Μάνης. Αυτό μας δίνει το ερέθισμα να συνεχίσουμε και σήμερα παρουσιάζοντας το σύλλογο με την επωνυµία «∆ηµήτριος και Αλέξιος Καλλέργης’, με στοιχεία που μας δίνει ο κ. Γιάννης Κοφινάς-Καλλέργης γενικός γραμματέας του συλλόγου. Αναφέρει λοιπόν για το σκοπό ίδρυσης του φορέα του με τους τόσο συναισθηματικούς στόχους: «Με τους καιρούς που περνούσαν το γενεαλογικό δένδρο της ιστορικής οικογένειας των Καλλέργηδων της Μάνης µεγάλωνε.Ο κλάδος αυτός των Καλλέργηδων που ήλθε από τη Γωνιά του Ρεθύµνου της Κρήτης και εγκαταστάθηκε από πολύ παλιά στον οικισµό της Γωνέας της κώµης του Κότρωνα του δήµου ανατολικής Μάνης ρίζωσε και δηµιούργησε πολλά παρακλάδια. Στα παλαιότερα αλλά ιδιαίτερα στα νεότερα χρόνια της µεγάλης µετανάστευσης από την άγονη Μάνη στα αστικά κέντρα και τα πέρατα του κόσµου η οικογένεια άπλωσε και άρχισε να αποµακρύνεται και επικράτησε η λησµονιά και οι χαλαροί δεσµοί µε το γενέθλιο οικισµό της Γωνέας.
Αρκετές οικογένειες ξέχασαν τις ρίζες τους, την ιστορία τους και την κοινή καταγωγή τους µε την αλλαγή ίσως και του επωνύµου τους. Με τις σηµερινές έρευνες για παράδειγµα ο κλάδος των Κοφινάδων της Σαλαµίνας ή κατά την µανιάτικη έκφραση των Κοφινιάνων προκύπτει ότι προέρχεται από τη Μάνη. Μου ανέφερε ο ναυτικός Νίκος Κοφινάς, ότι η οικογένεια συνεχίζει από παλιά να έχει τα ονόµατα ∆ηµήτρης και Παναγιώτης όπως συµβαίνει και σε πολλούς άλλους κλάδους των Κοφινιάνων-Καλλέργηδων.
Με τον ίδιο τρόπο και η οικογένεια του Γυθείου του ∆ηµήτρη Κοφινά Β’ αντιπρόεδρου του συλλόγου µας. Ο πατέρας του Παναγιώτης ήταν διευθυντής της φρουράς στο παλάτι επί βασιλέα Παύλου.
Έχουµε µάλλον εδώ κοινές ρίζες από τον αγωνιστή του 1821 Παναγιώτη Κοφινά (αριθ. µητρώου 6220 αγωνιστών στην βιβλιοθήκη Σπάρτης).
Υπάρχουν αναφορές για καταγωγή των Κοφινιάνων της Σκιάθου από τη Μάνη, όµως η πολύκλαδη αυτή πατριά υπάρχει και σε άλλα µέρη και δεν γνωρίζουν αν προέρχονται από την ιστορική οικογένεια των Καλλέργηδων και πρέπει επισταµένως να το αναζητήσουµε, τούτο θα είναι ένα δώρο ιστορικής αξίας για την πατρίδα και τη γενιά µας. Οι κλάδοι του ονόµατος Καλλέργης, που είναι οι παλαιότεροι Φωκάδες, διακρίνονταν για την έφεση και τις επιδόσεις τους στην καλλιτεχνία. Είναι γεγονός ότι και σήµερα Καλλέργης δηµιουργεί καλλιτεχνικά κεραµικά στις Μαργαρίτες της Κρήτης καθώς και ο Σταθάκης στον Κοσµά της Κυνουρίας.
Γνωστοί είναι ο Παναγιώτης Κοψαχειλάκος-Καλλέργης και η Ελένη Ζαβαλάκου-Καλλέργη ζωγράφοι χαρισµατικοί, που την ιδιαίτερη κλίση τους στη ζωγραφική, την υπηρετούν µε εξαιρετικό ζήλο και υψηλές καλλιτεχνικές διακρίσεις, αλλά και για τη κατασκευή κατοικιών διακρίνονται οι γνωστοί Κοφινάς (µικρασιατικής καταγωγής) και ο Καλλέργης.
Οι επαγγελματικές ονομασίες
Οι Καλλέργηδες βρέθηκαν διαχρονικά στην πρώτη γραµµή των αγώνων του ελληνικού λαού, οπότε αναγκάστηκαν σε διάφορες περιπτώσεις να µεταναστεύουν αλλάζοντας για λόγους ασφαλείας το όνοµά τους, όπως η οικογένεια Μπακογιάννη (Καλλέργη) των Καλυβίων της Μάνης, που εξαιτίας των Ορλωφικών κάποια µέλη της το έτος 1770 µ.Χ. κατέφυγαν για να διασωθούν στα Άγραφα και αργότερα κατέβηκαν στην Ευρυτανία.
Η νοοτροπία των Μανιατών
Στη διαµόρφωση νέων κυριωνύµων έπαιξε µεγάλο ρόλο και η νοοτροπία των Μανιατών στη δηµιουργία νέων γενών. Βασική αιτία για την αλλαγή και τη δηµιουργία νέων κλάδων ήταν και ότι στις µεγάλες οικογένειες (πατριές), που κατοικούσαν στα ίδια χωριά αρκετά µέλη έφεραν τα ίδια ονοµατεπώνυµα και τα αυτά πατρωνυµικά και για να ξεχωρίζουν ονοµατίζονταν µε τα παρατσούκλια. Εξ αυτού του λόγου έγιναν επώνυµα.Επίσης λέγοντας συνεχώς «πάµε στο µικρό Στάθη, το Σταθάκη» που δούλευε σε µικροµάγαζο του Κότρωνα προήλθε το επώνυµο Σταθάκης σύµφωνα µε τις διηγήσεις της αείµνηστης θείας Ελένης Καλλέργη-Καψοκόλη.
Κάποτε στη Γωνέα ένας Καλλέργης εκνευρισµένος κτύπησε µε δυνατή µπουνιά ένα γαϊδουράκι, γιατί ήταν ράθυµο και τον είχε κουράσει και το ξάπλωσε καταγής µε αφορµή να προέλθει εξ αυτού του γεγονότος και το παρεπώνυµο Μπούνες, που έγινε το επώνυµο Μπουνάκος-Καλλέργης. Με αυτούς και άλλους λόγους η οικογένεια αυτή µεγάλωσε σε επώνυµα και άπλωσε για τα καλά.
Τρεις επίλεκτοι της γενιάς
Ενδιαφέρουσα είναι και η αναφορά του κ. Γιάννη Κοφινά Καλλέργη σε τρεις επίλεκτους γόνους της ιστορικής γενιάς. Αναφέρει σχετικά στην ιστοσελίδα του:«Στην παρούσα σύντοµη εργασία µας για την οικογένεια των Καλλέργηδων της Μάνης θα ήταν παράλειψη να µην αναφερθούµε σε τρεις επίλεκτους γόνους της, τον φοιτητή Γιάννη Χριστάκο-Καλλέργη, τον υπολοχαγό Νικόλαο Καλλέργη και τον υποπτέραρχο Μιχάλη Κοντολέφα-Καλλέργη, που διακρίθηκαν στους αγώνες του Έθνους. Στην επανάσταση του 1897 µ.Χ. αποφασιστικός ήταν ο ρόλος της Πατριωτικής Εταιρείας, της οποίας γενικός γραµµατέας ήταν ο Μανιάτης Κυριάκος Μπουκλάκος. Ανάµεσα στους εθελοντές, που κατέβηκαν στην Κρήτη, διακρίθηκε η φάλαγγα των φοιτητών, που είχε αρχηγό το Λάκωνα Γ. Αντωνόπουλο. Πρωτεργάτης στη δηµιουργία της φάλαγγας αυτής ήταν ο Μανιάτης φοιτητής Γιάννης Χριστάκος-Καλλέργης από τη Γωνέα του Κότρωνα, ο οποίος κατάφερε µε τους φλογερούς λόγους του στις φοιτητικές συγκεντρώσεις να ξεσηκώσει δεκάδες φοιτητών και να δηµιουργήσει την ηρωϊκή φάλαγγα. Η φάλαγγα των φοιτητών πήρε το βάπτισµα του πυρός στη µάχη, που έγινε κατά του οχυρού του πύργου των Βουκολιών. Στη µάχη αυτή τα σώµατα των επαναστατών διεκδικούσανε το καθένα την τιµή να φθάσει πρώτο στο οχυρό. ∆ιακρίθηκε στη µάχη αυτή το τµήµα της φάλαγγας των φοιτητών, που αποτελούσαν οι Λάκωνες Γιάννης Χριστάκος-Καλλέργης, Γιάννης Φιλιππάκος, Χρ. Αναστασάκος, ∆ηµ. Σφαλαγκάκος, Γιάννης Γιαννακάκος κ.α.
Ο υπολοχαγός Μηχανικού Νικόλαος Καλλέργης διακρίθηκε στα πεδία των µαχών το 1940-41 και µετά την κατάρρευση του µετώπου κατέφυγε στους Σοφάδες Καρδίτσας, τόπο καταγωγής της συζύγου του Κούλας Βλόντζου. ∆εν συµβιβάστηκε µε τη Γερµανική κατοχή και οργάνωσε µε άλλους αξιωµατικούς την κίνηση «Ελληνικός Στρατός Απελευθερωτικής Προσπάθειας», οργάνωση συγγενή µε τον Ε.∆.Ε.Σ. Ο ήρωας αξιωµατικός Νικόλαος Καλλέργης ευρισκόµενος σε διατεταγµένη αποστολή στα Άγραφα συλλαµβάνεται στα Πετρίλια από Ελασίτες του Καπετάν-Κέντρου και οδηγείται δέσµιος στην Καϊτσα-Μακρυράχη ∆οµοκού. Η Καϊτσα ήταν έδρα της Κυβέρνησης του βουνού. Στο σχολείο του χωριού, ανακρίνεται, βασανίζεται απάνθρωπα και εκτελείται την 27η Φεβρουαρίου 1943 από τους δήµιους του στην πλατεία.
Ο Νίκος Καλλέργης έξοχος πατριώτης, είχε βαφτίσει λίγο καιρό πριν τη δολοφονία του, την κορούλα του και της είχε δώσει το όνοµα Ελευθερία για την ελευθερία της Ελλάδας. ∆εν ευδόκησε ο τιµηµένος µάρτυρας αξιωµατικός να χαρεί την Ελευθερία του και τη ελευθερία της πατρίδας, γιατί ανάξιοι Έλληνες του έκοψαν το νήµα της ζωής και ο µόλις ολίγων ηµερών γιός του βαφτίστηκε και έλαβε το όνοµα του ήρωα πατέρα του Νικόλαος. Η πατρίδα αναγνώρισε την προσφορά και τη µεγάλη θυσία του και ονοµάτισε στρατόπεδο στην περιοχή Οµβρυακής ∆οµοκού «Νικολάου Καλλέργη υπολοχαγού».
Ο Μιχαήλ Κοντολέφας-Καλλέργης υποπτέραρχος, πήρε µέρος στον πόλεµο του 1940- 41. Στις επιχειρήσεις της Μέσης Ανατολής και στον εµφύλιο διετέλεσε διοικητής σµηναρχίας, υπασπιστής του βασιλιά το έτος 1950 και αρχηγός του κλάδου επιχειρήσεων του ΓΕΑ το έτος 1959. Το έτος 1963 έγινε αρχηγός του 31ου Αρχηγείου Αεροπορικής εκπαίδευσης και το έτος 1964 υπαρχηγός ΓΕΑ.
Η µεγάλη οικογένεια των Καλλέργηδων της Μάνης έδωσε στην πατρίδα κι άλλους επιφανείς αξιωµατικούς, όπως τον υποναύαρχο Λ.Σ. Γεώργιο Π. Καλλέργη-(∆ασκαλάκο), τον υποναύαρχο Νικόλαο Σταθάκη-Καλλέργη, τα παλικαριά της Μέσης Ανατολής αξιωµατικούς της Αστυνοµίας πόλεων Αντώνη Γ. Καλλέργη και Κώστα Α. Μοτσάκο (Παναγιωτάκο), το νεαρό τότε εθελοντή Κούλη Καλλέργη, αλλά και αργότερα τους αξιωµατικούς του πολεµικού ναυτικού, πλοίαρχο Βασίλη Γ. Καλλέργη, τον αντιναύαρχο ∆ηµήτριο Βρασίδα Καλλέργη κ.α.
Η πολύκλαδη οικογένεια των Καλλέργηδων της Μάνης έχει ως ιδιαίτερα πατρογονικά της στοιχεία την ευγένεια, την ευπρέπεια, τη νηφαλιότητα, τη διαλλακτικότητα, την ηρεµία και την πραότητα, την εργατικότητα, το διάλογο και τη δικαιοκρισία.
Στις πράξεις τους οι Καλλέργηδες θέτουν πάντα σε πρώτη προτεραιότητα το κοινό καλό και της πατρίδας τη δόξα».
*****************************************************************************************************
